Meer invloed is ook meer verantwoordelijkheid
Dit artikel verscheen eerder op de site van universiteitskrant van de VU: Ad Valvas en op de blog vrij-zinnig.
Het gonst in de universiteitsgebouwen. Er klinkt gemok en gemor. Gekuch en gesteun. De Angelsaksische bries van het prestatiemanagement laat volgens sommigen holle ruimtes achter. Dit beleid is niet nieuw: de prestatieafspraken lopen al jaren. De noodklok wordt geluid, op de UvA door studenten, op de VU voornamelijk door docenten en wetenschappers. Het moet anders. Beide groepen stellen pittige eisen: meer inspraak en meer zeggenschap. Maar is dat de oplossing? Ik denk dat het makkelijker lijkt dan dat het is om een universiteit te besturen.
Overvolle agenda
Een collegelid van de VU vertelde mij eens dat een gemiddelde agenda zo’n zeventig punten kent. Al die zaken moeten binnen drie uur behandeld worden. Als u dacht dat deze vergaderingen puur over onderwijs en onderzoek gaan, heeft u het mis. Verschillende vragen passeren de revue. Worden de rendementsafspraken vanuit Den Haag wel gehaald? Hoe staat het met de internationalisering? De geldstromen? De leningen? Hoe zit het met vastgoed, en het valorisatieraamwerk – de derde kerntaak van universiteiten? U moet beslissen: tijd is geld. Houdt u zich niet aan de afspraken? Dan kunt u naar uw subsidie fluiten. Het zijn niet de bestuurders die deze agenda bepalen. Een redelijk deel van de kiezers vraagt al jaren om dit liberale beleid.
Bureaucratie
Nu denkt u misschien: waar een wil is, is een weg. Dat is dan gelijk de tweede uitdaging: er is vaak meer dan één wil. Naast de tienduizenden studenten lopen er meer mensen rond op een universiteit. En dit zijn niet alleen buitengewoon intelligente, maar ook eigenwijze personen die soms allemaal een andere richting op denken. Wat dacht u van de decanen? En ook de directeuren van de diensten kloppen op de deur. Wat is een universiteit zonder een draadloos netwerk? En zonder een goede marketingstrategie komt er geen hond meer binnen. Door het democratische en daarmee bureaucratische karakter van deze organisatie kan het eindeloos duren voordat een verandering kan worden doorgevoerd. Het kostte ons al een halfjaar om vanuit de studentenraad digitale schermen voor verenigingen te realiseren in de centrale hal.
Daar zit je dan als rector
Maar de inspraak op beleid is toch geregeld? Jazeker, een universiteitsbestuur is verplicht om te praten met studenten en personeel. Volgens de wet moet dit via medezeggenschapsorganen. Studenten hebben kiesrecht, adviesrecht en instemmingsrecht. Er is alleen één detail: studenten zijn niet betrokken. De opkomstpercentages van de studentenraadsverkiezingen zijn al jaren schrikbarend laag. Bij de UvA vorig jaar: 21,38 procent, bij de VU ook onder de 20 procent. Als gemiddelde rector weet je dus niet precies wat er speelt bij studenten. En het is een vicieuze cirkel. Als studenten niet betrokken zijn, bestaat er een kans dat ze niet inhoudelijk voorbereid zijn op het werk. Lees: dat sommige studenten geen idee hebben hoe ze het belang van de student moeten vertegenwoordigen en tijdens dé vergadering – die toevallig verplicht is – uit verveling door potentiële Tinder lovers scrollen op hun pas gekregen i-Pad. Dan wordt de inspraak slecht en daar lijdt het beleid weer onder. Ofwel: kom maar door met dat onredelijke tentamenreglement, want geen haan die ernaar kraait. Een voorbeeld: de studentenraad van de Vrije Universiteit viel dit jaar uit elkaar ‘vanwege een intern conflict’. Daar zit je dan als rector naar lege stoelen te staren. Willen studenten wel meepraten?
0 comments